(نافرماني هاي مدني)

مبارزه بدون خشونت
(نافرماني هاي مدني)

تهيه و تنظيم : دكتر رامين اعتبار
با همكاري : پ . م . الف . خ
تيرماه 1383 ( جولاي 2004 )

امروزه صاحبنظران و انديشمندان برجسته جهان به اين نظر مشترك دست يافته اند كه « گذر از ديكتاتوري به دموكراسي » جز از « راه نافرماني هاي مدني » و « مبارزة بدون خشونت » حاصل نخواهد شد . يكي از شخصيت هايي كه در اين باره پژوهش هاي جامعي انجام داده ، « جين شارپ » است . اودرباره نوع سلاحي كه در اين قبيل مبارزه به كار گرفته مي شود ، مي گويد :
« مبارزات غير خشونت آميز ، توسط جنگ افزارهاي رواني ، اجتماعي ، اقتصادي و سياسي صورت مي گيرد كه توسط مردم و موسسات اجتماعي به كار گرفته مي شوند . اين سلاح ها با نام هاي گوناگوني همچون اعتراضات ، اعتصابات ، عدم همكاري ها ، تحريم ها و بي ميلي نيروهاي مردمي شناخته شده اند . »
چهارچوب كلي اين نوع مبارزه نشان مي دهد كه هر اقدام و حركتي كه در راستاي دستيابي به هدف صورت مي گيرد ، مي بايست داراي چند ويژگي باشد :
1 – فراگير بودن حركت
2 – ميزان تأثير گذاري آن در روند مبارزه
3 – عملي بودن ( قابليت اجرايي ) آن
4 – كم خطر بودن آن
5 – داشتن حداقلِ بار مالي ( كم هزينه بودن )
كه عمدتا از راه روشنگري هاي كلامي ، نوشتاري ، ديداري ( تصويري ) و نيز ارتباط با گروه هاي تأثير گذار و تصميم ساز ، به مرحله اجرا گذاشته مي شود .
بر اساس آن چه گفته شد ، روش هاي زير را كه در حوزه هاي عمل گوناگون ، با توجه به گروه هاي مبارز در درون و برون مرز طبقه بندي شده اند ، مي توان به كار بست :

حوزه اجتماعي
الف ) فعاليت هاي انفرادي در درون مرز

روشنگري نوشتاري
ـ ديوارنويسي خيابان ها ، اماكن عمومي ( مانند حمام هاي عمومي ، توالت ها و دستشويي هاي عمومي ، اتاقك هاي تلفن همگاني و ..... ) با تكيه بر هويت ملي و سمبل هاي ميهني .
ـ شعارنويسي بر روي تصاوير سران رژيم و اسكناس ها ، عليه عملكرد حكومت .
ـ معرفي سازمان هاي مبارزاتي و ثبت مشخصات رسانه ها و تريبون هاي در اختيار آنان بر روي اسكناس ها ( مانند فركانس راديو و تلويزيون هاي مبارز و پايگاه ها و سايت هاي خبري در اينترنت ) .
ـ تحرير و تنظيم نامه هاي سرگشاده و انتشار آن در رسانه ها .
ـ چاپ و توزيع شبنامه ، اعلاميه و الصاق ( چسباندن ) آن ها بر روي ديوارهاي اماكن عمومي .
ـ چاپ جزوه و كتاب در زمينه مباحث مربوط به مبارزه و بركناري رژيم .
ـ تكثير و توزيع نوارهاي سخنراني سياسي ضد رژيم و برنامه هاي راديو و تلويزيوني سازمان هاي مبارز.
ـ ايجاد پايگاه هاي خبري ، سايت ها و وبلاگ ها و ... در اينترنت .
ـ تعويض اسامي خيابان ها و كوچه ها و گذرگاه هايي كه به نام عوامل رژيم نامگذاري شده يا واژگاني كه بار معنايي ويژه براي رژيم دارند . ( مانند بهشتي ، مفتح ، نواب صفوي ... يا انقلاب اسلامي ، هفتم تير ، هفده شهريور و .... ) .

روشنگري ديداري
ـ طراحي كاريكاتور ، نشانه ها و سمبل ها ، بر روي ديوار هاي اماكن عمومي ، خيابان ها ، منازل و ...
ـ تهيه و نصب پوسترهاي افشاگرانه ، بر روي ديوارها .
ـ چسباندن علائم و نشانه هاي مشترك و شعارهاي يكسان بر پشت شيشه هاي اتومبيل .
ـ پوشيدن پيراهن هاي مزين به نشانه هاي نمادين ( سمبليك ) ملي و ميهني .
ـ استفاده از اشياء تزييني ( مانند پرچم ايران ، مجسمه شير ، نيم تنه كورش و داريوش و ... ) و زينتي ( مانند دستبند و گردن آويزهايي با تصوير نقشه ايران ، فَروَهر ، شبدر و ... ) كه بيانگر هويت ملي يكسان افرادند .
ـ مخدوش ساختن تابلوهاي متعلق به نهادهاي حكومتيِ نصب شده در خيابان ها و معابر ، از طريق پاشيدن رنگ و .... ( بجز تابلوهاي راهنمايي و رانندگي ، كه آسيب به آنها پيامد هاي خطرناك براي مردم دارد . )

روشنگري كلامي
ـ انجام سخنراني هاي آگاهي بخش .
ـ تشويق ديگران به مقاومت در برابر رژيم ، پيروي از حركت هاي براندازانه غير خشونت آميز و پيوستن به ديگر مبارزان و گروه ها و سازمان هاي اپوزيسيون .

ب ) فعاليت انفرادي برون مرز

روشنگري نوشتاري
ـ تدوين نامه هاي سرگشاده عليه رژيم و انتشار آن از طريق رسانه ها ( راديو و تلويزيون و سايت هاي خبري ) .
ـ تنظيم شكواييه در محاكم بين المللي ، عليه جنايات ، شكنجه و موارد نقض حقوق بشر در ايران و انعكاس آن در رسانه ها .
ـ چاپ روزنامه ، كتاب ، جزوه و بروشور و توزيع آن .
ـ ايجاد پايگاه هاي خبري و سايت هاي اينترنتي .

روشنگري ديداري
ـ طراحي كاريكاتور ، نشانه هاي سمبليك و نمايش آن از طريق رسانه ها ، اماكن عمومي مجاز ، محل گردهمايي ها .
ـ حمل پرچم هاي شير و خورشيد و پلاكارد هاي تبليغاتي .
ـ نصب پوستر در اماكن مجاز و محل تجمع ها و سالن هاي اجتماعات .
ـ تكثير نوارهاي ويديويي مربوط به مراسم راهپيمايي ، تظاهرات و سخنراني هاي مربوط به ايران ، در برون مرز .
ـ تكثير نوارهاي سرودهاي ملي و ميهني .

روشنگري كلامي
ـ سخنراني و افشاگري در مورد ديدارها و فعاليت هاي سياسي پنهان و پشت پرده سران و كارگزاران حكومت ، با مسوولان و مديران كشورهاي ديگر .
ـ معرفي كارگزاران و وابستگان رژيم ، كه جهت سرمايه گذاري هاي شخصي ، به خارج از كشور تردد مي نمايند .

ج ) فعاليت گروهي درون مرز
ـ ايجاد تشكل ها و هسته هاي صنفي ، جهت برگزاري اعتصابات و تظاهرات و ....
ـ ايجاد تشكل ها و هسته هاي محلي ، جهت اجراي طرح هاي مبارزة بدون خشونت در محلات و مناطق مسكوني .
ـ برپايي تظاهرات پراكنده و برگزاري سخنراني هاي روشنگرانه .
ـ صدور بيانيه و اعلاميه هاي گروهي ، بويژه از سوي تشكل هاي غيردولتي ( NGO ) .
ـ ايجاد راهبندان به وسيله اتومبيل ها يا ايجاد موانع گوناگون ، ريختن زباله و نخاله هاي ساختماني .
ـ روشن كردن چراغ هاي اتومبيل ها و بوق زدن هاي پي در پي ، بويژه در هنگام تظاهرات .
ـ پخش و همسرايي ( همخواني ) سرودهاي ملي و ميهني و حماسي ( مانند سرود اي ايران ، زندانيان سياسي و ... ) .
ـ تغيير پوشش و نحوه خودآرايي و استفاده از رنگ هايي كه مورد تأييد رژيم نيست .
ـ ايجاد سرو صدا در زمان تظاهرات ( مانند به صدا درآوردن سوت ، طبل ، كوبيدن بر ظروف پخت غذا و .. ) .
ـ آزار غير فيزيكي عوامل رژيم در زمان تظاهرات ( مانند : هو كردن و تحقير و ... ) .
ـ تعقيب و دنبال كردن گروهي عناصر رژيم ، به هنگام تظاهرات .
ـ محاصره نيروهاي انتظامي و ممانعت از بازداشت مخالفان رژيم و مبارزان .
ـ تجمع در برابر زندان ها ، همراه با روشن كردن شمع در شب و مطالبه آزادي زندانيان سياسي .
ـ برگزاري مراسم آييني و سنتي در برابر زندان ها ( مانند چيدن سفره هفت سين و .. ) .
ـ تشكيل كاروان هاي سواره و پياده ، جهت حركت هاي اعتراضي ، به سوي مراكز استان ها و پايتخت .
ـ شركت در مراسم خاكسپاري و ديگر مراسم آييني و مذهبي مربوط به قربانيان رژيم .
ـ اعتصاب ، كم كاري و تمارض ( بيمار نمايي ) گروهي در محل كار .
ـ در خانه ماندن و خاموش كردن چراغ ها ، به هنگام تصميم و اعلام جنبش .
ـ عدم شركت در تمامي تظاهراتي كه از سوي رژيم اعلام مي گردد ( اعم از راهپيمايي 22 بهمن ، روز قدس ، نماز هاي عيد فطر ، نماز جمعه و ... ) .
ـ تحريم و عدم حضور در مساجد و اماكن مقدس ( مگر بر اساس ضرورت هايي كه جنبش اعلام مي كند ) .
ـ تحريم مسابقات ورزشي يا تبديل اين مراسم به تظاهرات ضد رژيم .
ـ تحريم هرگونه انتخاباتي كه از سوي رژيم برگزار مي شود .
ـ عدم پذيرش مسووليت هايي كه از سوي مسوولان رژيم پيشنهاد مي شود .
ـ سازماندهي اعتصابات استادان ، معلمان ، صنوف و قشرهاي گوناگون فعال در جامعه .
ـ تحريم كلاس هاي درس و امتحانات از سوي دانش آموزان و دانشجويان .
ـ اعتصاب غذا توسط زندانيان سياسي و مبارزان ؛ و انتشار اخبار آن در رسانه ها .
ـ از حركت بازداشتن گردش كار و امور در ادارات و سازمان ها و نهادهاي دولتي .
ـ اخلال و كارشكني در به جريان افتادن و روند رسيدگي به پرونده هاي مربوط به مبارزان در محاكم قضايي .

د ) فعاليت گروهي برون مرز

ـبرپايي گردهمايي ها و انجام سخنراني هاي آگاه كننده .
ـ صدور بيانيه ها و اعلاميه هاي گروهي .
ـ تنظيم استشهاديه هاي گروهي و جمع آوري امضا ، در مورد جنايات رژيم و ارايه آن به مجامع بين المللي .
ـ برپايي اجتماعات ، تظاهرات و راهپيمايي .
ـ برگزاري مراسم دعاي جمعي در اماكن عمومي براي سرنگوني رژيم ، همراه با انجام آيين هاي نمادين ( مانند سياه پوشي ، عزاداري و پخش حلوا ، براي مرگ آزادي ، دموكراسي ، دين ، اقتصاد و ... ) ؛ بويژه در مناسبت هاي جهاني و بين المللي ، مانند روز جهاني زن ، كودك ، حقوق بشر ، بهداشت و ...
ـ حمل عكس هاي فعالان و مبارزان و مخالفان و زندانيان سياسي ، در تظاهرات .
ـ استفاده از ماسك هايي كه چهره شيطاني سران رژيم را نشان مي دهد . ( حُسن اين عمل ، پنهان ماندن چهره مبارزان در خارج از كشور است . )
ـ انجام تحصن ( تظاهرات نشسته ) و نمايش هاي خياباني درباره جنايات رژيم . ( مانند اعدام ، شلاق زدن ، سنگسار نمايشي و برگزاري نمادين تشييع جنازه و به خاكسپاري رژيم ج ا ا . و ... ) .
ـ پخش و همسرايي سرودهاي ملي و ميهني و حماسي ( مانند اي ايران ، زندانيان سياسي ، و ... ) .
ـ انتقاد علني از رژيم در تمامي مجامع و محافل كوچك و بزرگ .
ـ تبديل مراسم مسابقات ورزشي ( كه تيم هاي ايراني در آن حضور دارند ) به تظاهراتي عليه رژيم .
ـ عدم حضور در تمامي گردهمايي هاي سياسي ، فرهنگي ، هنري ، كه از سوي رژيم در خارج از كشور برگزار مي شود ؛ يا شركت در آن ها و تبديل شان به تريبوني براي افشاگري عليه رژيم .
حوزه اقتصادي


الف ) فعاليت درون مرز
ـ برداشت سپرده هاي بانكي از بانك ها ؛ و تمامي بنگاه هاي اقتصادي متعلق به سران رژيم و وابستگان آن ها ( از جمله صندوق هاي قرض الحسنه و .. ) .
ـ عدم اعطاي وام و امتيازات بانكي و تجاري به عوامل رژيم و كارشكني در گشايش اعتبار براي آنان .
ـ عرضه همزمان و ناگهاني سهام خريداري شده توسط مردم ، كه موجب سقوط ارزش سهام خواهد شد .
ـ فروش اوراق قرضه اي كه پيشتر از سوي دولت عرضه و توسط مردم خريداري شده است .
ـ انصراف از ثبت نام هايي كه وجوهي را تحت عنوان پيش فروش اقلامي مانند اتومبيل ، تلفن همراه و غيره ، دريافت كرده اند .
ـ ممانعت و كارشكني در جا به جايي محموله هايي كه به طور قاچاق ، از طريق پايانه هاي غيردولتي متعلق به نهادهاي حكومت ( مانند سپاه ، رهبري و ... ) وارد يا صادر مي شود .
ـ عدم پرداخت قبوض آب ، برق ، تلفن ، گاز ، ماليات هاي مقرر و عوارض شهرداري و ...
ـ عدم بازپرداخت اقساط وام ها .
ـ برپايي اعتصابات در بازار ، سازمان ها ، نهادهاي دولتي و حكومتي ، شركت نفت ، فرودگاه ها ، همچنين توسط رانندگان وسايل نقليه عمومي و حمل و نقل ، بنادر و كشتيراني و راه آهن و تمامي خدماتي كه توقف شان جان مردم را به خطر نيندازد .
ـ كارشكني و توقف چرخه هاي توليد در صنايع مادر و سنگين ( مانند پتروشيمي ، ذوب مس ، ذوب آهن ، فولاد ، مهمات سازي و ... )
ـ حمله به ابزارهاي تبليغاتي معرفي كالاهاي ساخت ديگر كشورها ( ( مانند بيلبورد ها ) از طريق پاشيدن رنگ ، تخريب تابلو ها و پاره كردن پوسترهاي تبليغاتي و ...
ـ معرفي دلالان و واسطه هاي داخلي فعال در بخش بازرگاني ، كه پل ارتباطي ميان سران و كارگزاران رژيم با بنگاه هاي اقتصادي ديگر كشورها هستند .
ـ تخليه زباله به عنوان اعتراض ، در مقابل نمايندگي هاي بازرگاني و شركت هاي طرف قرارداد رژيم .

ب ) فعاليت در برون مرز

ـ واكنش اعتراضي نسبت به اعطاي اعتبارات مالي به حكومت ج ا ا . و عقد قراردادهاي تجاري ، ساخت و ساز و غيره ( در قالب راهپيمايي ، ارسال نامه و ... )
ـ عدم عقد قراردادهاي تجاري و بازرگاني با عوامل رژيم .
ـ پرهيز از داشتن هرگونه رابطه تجاري و اقتصادي با شركت هاي متعلق و وابسته به سران و كارگزاران رژيم .
ـ تحريم خريد كالا و دريافت خدمات توسط مشتريان از بنگاه ها و موسساتي كه رژيم درخارج از كشور راه اندازي كرده است .
ـ تحريم فروش كالا به عوامل رژيم ، از سوي توليدكنندگان و فروشندگان .
ـ نهيه فهرست سياه از تجار و شركت هايي كه مستقيما با هيأت حاكمه و وابستگانشان داد و ستد اقتصادي دارند .
ـ معرفي شركت ها ، موسسات و دارايي هاي سران رژيم و وابستگانشان .
ـ افشاي سرمايه گذاري هاي خارجي سران و عمال رژيم .
ـ تهديد به تخريب اموال و دارايي هاي سران و عمال رژيم ، در خارج از كشور .
ـ تجمع و اعتراض در برابر سفارت خانه هايي كه با رژيم ارتباطات گسترده اقتصادي دارند .
ـ ارسال نامه هاي تهديدآميز به شركت ها و صاحبان صنايعي كه با رژيم معاملات اقتصادي كلان دارند .
ـ تهديد منافع اقتصادي دولت هاي حامي رژيم ؛ از طريق ارسال فكس ، نامه و ....
حوزه سياسي و امنيتي
الف ) درون مرز

ـ برگزاري رفراندوم هاي نمايشي در دانشگاه ها .
ـ نظرسنجي هاي دوره اي توسط دانشجويان ، در خصوص عملكرد مسوولان رژيم و ميزان محبوبيت شان .
ـ گمراه كردن ماموران امنيتي رژيم در دستيابي به اطلاعات .
ـ شناسايي و معرفي ماموران امنيتي به مردم ، از هر طريق ممكن .
ـ شنود پيام هاي بي سيم نيروهاي انتظامي و گزارش آن به دبيرخانه امنيتي « جنبش » .
ـ كپي برداري از اسناد محرمانه و فوق محرمانه و ارسال ان براي دبيرخانه امنيتي .

ب ) برون مرز

ـ ديدار با نمايندگان مجالس كشورهاي ديگر ، جهت افزايش آگاهي نسبت به ماهيت رژيم ؛ و تقاضاي اعمال فشارهاي جهاني بر روي سردمداران ج ا ا .
ـ تقاضا از دولت ها ، ملت ها و سازمان هاي بين المللي در حمايت از مردم ايران و مبارزان ضد رژيم .
ـ تقاضاي تحريم سياسي ، از دولت ها .
ـ تقاضاي تحريم اقتصادي .
ـ تهيه فهرست سياه از دولت ها و شركت هاي حامي رژيم .
ـ تقاضاي قطع روابط ديپلماتيك با ج ا ا .
ـ تقاضا از دولت هاي خارجي ، جهت عدم صدور رواديد براي مسوولان رژيم و وابستگان شان ،
ـ تقاضاي اخراج ج ا ا . از سازمان ها و نهاد هاي بين المللي ، به دليل نقض حقوق بشر .
ـ تظاهرات و تحصن در مقابل سفارتخانه ها و نمايندگي فرهنگي ج ا ا .
ـ اشغال بدون خشونت نمايندگي هاي ايران در ساير كشورها .
ـ شناسايي و معرفي و طرد عوامل نفوذي و تفرقه انداز در ميان مبارزان ( اعم از برهم زنندگان اجتماعات ، سخنراني ها و .. و حتي كساني كه به رسانه هاي همگاني برون مرز راه مي يابند و از تريبون هاي آن ها ، اهداف خود را پي مي گيرند ، يا برخورد با تلفن كنندگان به اين رسانه ها كه جهت ايجاد شكاف ميان مبارزان ، بر روي خطوط مي آيند . )
مبارزه از طريق فشارهاي رواني
الف ) درون مرز

ـ شناسايي و معرفي كارگزاران وابسته به سران رژيم ( افشاي نسبت هاي خويشاوندي آنان با يكديگر ) .
ـ شناسايي و معرفي عاملان جنايات ، شكنجه ، گروه هاي فشار ( لباس شخصي ) و روساي زندان ها .
ـ افشاي روابط خانوادگي ميان بازرگانان ، بازاريان ، مديران و مسوولان سازمان ها و بنيادها و غيره ، با سران و مسوولان رده بالاي رژيم .
ـ بي اعتنايي ، عدم معاشرت و قطع روابط دوستانه با سرسپردگان رژيم .
ـ تلاش در آگاهي رساني و جذب كساني كه بر اساس باورهاي مذهبي ، مدافع عملكرد و حامي مسوولان رژيم هستند .
ـ در انزوا و تنگناي كاري قرار دادن وابستگان رژيم ، در محيط هاي كاري .
ـ پرهيز از خريد كالاهاي تجار خرده پا وكسبه هاي طرفدار رژيم .
ـ بي اعتنايي ( بايكوت ) و در محروميت عاطفي قراردادن طرفداران رژيم .
ب ) برون مرز

ـ طرد و قطع رابطه با وابستگان سياسي و اقتصادي سران و مسوولان رژيم .
ـ طرد همكاران رژيم در حوزه هاي گوناگون فرهنگي و هنري .
ـ تحريم كالاها و خدمات عرضه شده از سوي رژيم .
تحريم رسانه هاي حامي رژيم در خارج از كشور .
ـ تحريم كالاها و خدمات آگهي دهندگان به رسانه هاي حامي رژيم در برون مرز .
مبارزه كارشناسان ارتباطات و رايانه
عصر كنوني را عصر ارتباطات و اطلاعات ناميده اند . عصري كه اَبَر رايانه ها حرف نخست را مي زنند . عصري كه تكنولوژي رايانه اي ، رسيدن به هر ناممكني را ممكن ساخته است .
با توجه به اين كه امروزه حكومت هاي ضد انساني براي سلطه گسترده و روزافزون و نيز سركوب مبارزان و مخالفان خود ، كريدورهاو دالان هاي اطلاعاتي را به انحصار خود در مي آورند و از كامپيوتر ، به عنوان ابزاري مدرن بيشترين بهره را مي جويند ، انسداد اين گذرگاه ها و ناكارآمد كردن شبكه هاي اطلاعاتي ، ارتباطي ، تبليغاتي ، تنها به مدد متخصصان اين رشته ممكن است .
برهمين اساس ، كارشناسان اين رشته مي توانند نقشي برجسته و كليدي در « مبارزه بي خشونت » ايفا نمايند . راهكارهاي پيشنهادي عبارتند از :
ـ نفوذ به سيستم هاي اطلاعاتي و امنيتي رژيم .
ـ نفوذ ، ايجاد اختلال و مسدود كردن كريدورهاي فرماندهي و اطلاعاتي نيروهاي مسلح .
ـ ايجاد اختلال در سيستم هاي تبليغاتي رژيم . ( مانند راديو و تلويزون ) .
ـ نفوذ و از كار اندازي ( هك كردن ) پايگاه هاي اطلاعاتي و خبر رساني اينترنتي .
ـ ايجاد اختلال در شبكه هاي مالي رژيم ، مانند بانك ها .
ـ ايجاد اختلال در شبكه هاي مخابراتي نيروهاي سركوبگر ( بسيج و نيروهاي انتظامي و ..... )